Steranijs is de peul van Illicium verum, een struik uit het zuidwesten van China.
De peul heeft de vorm van een ster (vandaar de naam) en telt gemiddeld acht punten, elk met een zaadje ter grootte van een erwt. Zowel de zaden als de peul zorgen voor de zoete, krachtige anijssmaak. Steranijs is te koop als hele peul of gemalen poeder.
Wat is steranijs?
Steranijs is geliefd om zijn uitgesproken smaak en om zijn vermeende medicinale werking. De plant wordt geteeld in China, Indochina en Japan en staat ook wel bekend als Chinese badiane. Steranijs is een vaste waarde in de Chinese keuken.
Het is een van de kenmerkende smaken in het Chinese vijfkruidenpoeder en wordt bovendien gebruikt voor thee en om geroosterde eend of ander vlees op smaak te brengen. In de Vietnamese keuken is steranijs onmisbaar in de beroemde soep pho.
In westerse landen wordt steranijs vooral gebruikt om sterke dranken zoals absint, sambuca en pastis te aromatiseren, maar ook om koekjes en cakes op smaak te brengen.
De peulen worden geplukt voordat ze volledig rijpen en daarna in de zon gedroogd, waardoor ze donkerbruin tot roestkleurig worden. Hun uitgesproken smaak komt van anethol, dezelfde olie die in anijszaad zit en voor de typische zoethouttoon zorgt.
Steranijs vs anijszaad
Steranijs en anijszaad worden vaak met elkaar verward vanwege de overeenkomstige smaak en naam. Toch zijn het totaal verschillende planten: steranijs hoort bij de magnoliafamilie, terwijl anijszaad tot de peterseliefamilie behoort.
Ook het uiterlijk verschilt: steranijszaden zijn groter en donker roodbruin, terwijl anijszaden kleiner zijn en meer op venkelzaad lijken.
Verwar eetbare steranijs bovendien nooit met Japanse steranijs, Illicium anistatum: die is zeer giftig en mag niet worden gegeten, maar wordt uitsluitend als wierook verbrand.
Oorsprong
Steranijs komt oorspronkelijk uit Zuid-China en wordt er al meer dan 3.000 jaar als specerij en medicijn gebruikt. Aan het eind van de 16e eeuw bracht een Engelse zeeman het naar Europa, waarna het al snel via de theeroute van China naar Rusland werd verhandeld.
Vanwege zijn zoete smaak werd het kruid vooral toegevoegd aan jams, siropen en puddingen; later werd het in commerciële dranken vaak vervangen door anijszaad.
Heel of gemalen
Hele en gemalen steranijs hebben elk hun plek in de keuken. Hele peulen worden mee gestoofd in soepen, stoofschotels en sauzen om smaak af te geven en worden voor het serveren verwijderd. Gemalen steranijs gebruik je net als andere gemalen specerijen.
Poeder verliest echter snel aroma. Koop daarom bij voorkeur hele peulen en maal ze pas vlak voor gebruik; peul en zaden kunnen samen in de molen.
Hoe smaakt steranijs?
Steranijs heeft een krachtige, warme en zoet-kruidige smaak die doet denken aan zoethout, venkelzaad, kruidnagel en natuurlijk anijszaad.
Hoewel de smaak van steranijs als zoet wordt ervaren, komt hij vaak in hartige gerechten tot zijn recht. Het kruid combineert prachtig met citrus, ui, gevogelte, rundvlees, kaneel, nootmuskaat en gember en moet spaarzaam worden gedoseerd.
Koken met steranijs
De bereidingswijze hangt af van hele peulen of poeder. Hele peulen laat je mee sudderen in sauzen, marinades en soepen en verwijder je voor het serveren. De peulen blijven hard en zijn niet eetbaar.
Omdat de smaak krachtig is, voeg je de peulen niet te vroeg toe; anders domineren ze het gerecht.
Hoe vervang je steranijs ?
Heb je geen steranijs in huis, gebruik dan anijszaad of Chinees vijfkruidenpoeder als alternatief. Reken per steranijspeul op 3/4 theelepel gemalen anijszaad of 1/2 theelepel gemalen vijfkruidenpoeder.
Je kunt ook venkelzaad nemen, maar dat mist de uitgesproken zoethoutsmaak van steranijs.
Waar koop je steranijs ?
Steranijs is zowel heel als gemalen te koop. Speciaalzaken die zich richten op de Aziatische of Indiase keuken zijn de beste plaats, maar gemalen steranijs vind je vaak ook in de supermarkt, bij de specerijen of in het Aziatische schap.
Koop je hele peulen, let er dan op dat ze intact zijn. Of je nu hele peulen of poeder kiest, steranijs moet krachtig en aromatisch ruiken.
Bewaren
Bewaar zowel hele peulen als poeder luchtdicht en buiten bereik van vocht, warmte en direct zonlicht.
Hele steranijs blijft circa een jaar aromatisch; poeder verliest na een maand of zes al merkbaar smaak. Kort roosteren van het poeder vlak voor gebruik kan het aroma weer wat oppeppen.
